Over het lichaam na overlijden

Vrijwel meteen na het overlijden veranderd de kleur van de overledene. Het bloed trekt weg, doordat het hart geen bloed meer rondpompt. Het bloed zakt naar beneden en kan zorgen voor paarse vlekken op de rug en de billen. De huid op het gezicht wordt bleek en de nagels verkleuren door verminderde zuurstof toevoer.

Na je overlijden vallen alle processen in je lichaam stil. Je hart pompt geen bloed meer rond en je longen voorzien het lichaam niet meer van zuurstof. Het is dan ook niet mogelijk dan je lichaam nog groei van nagels of haren aanmaakt. Dat het dan toch zo lijkt alsof dat wel zo is, komt niet door de nagels of de haren, maar door de huid eromheen. De spieren in de huid trekken samen en de huid droogt uit. Het zijn dus niet de nagels en haren die groeien, maar het is de huid eromheen die zich terugtrekt.

Gelukkig niet! Wel wordt het lichaam na het overlijden stijf, deze Rigor Mortis treedt zo’n 2 tot 6 uur na het overlijden in en dit kan het wassen en aankleden van een overledene uitdagender maken. Deze stijfheid bevindt zich echter in de spieren en niet in de botten. Door het masseren en heen en weer bewegen van de stijve lichaamsdelen wordt er weer ruimte gecreëerd en kan een overleden gekleed worden. Door deze bewegingen kan er soms een knakkend geluid ontstaan, doordat spieren en kapsels worden opgerekt, mogelijk is hier het idee van het breken van de botten ontstaan, maar we kunnen gerust zeggen dat dat niet gebeurt.

Jazeker, ik moedig dit dan ook graag aan. Ook als je alleen wilt kijken, of een aantal kleine handelingen wilt doen, dan ben je altijd vrij om bij de verzorging aanwezig te zijn. Het verzorgteam zal je stap voor stap begeleiden in wat er gebeurt en aangeven wat je eventueel zelf kunt doen.

Dit kan zeker, maar wordt vaker niet dan wel gedaan. De keuze hierin is dus aan jou als nabestaande, misschien past het juist heel goed bij je dierbare. Of misschien liep hij of zijn liever op blote voeten en is dat meer gepast.

Dan zijn er gelukkig mogelijkheden om een groter formaat uitvaartkist te kiezen, in zowel de lengte als de breedte. Wanneer dit nodig is zullen we de overledene goed opmeten en daarna een passende uitvaartkist meenemen. Niet alle uitvaartkisten zijn beschikbaar in een grotere maat en ook niet alle uitvaartkisten zijn altijd op voorraad. Het is dus goed om te weten dat dit soms wat meer tijd nodig heeft.

Dit mag, net zo goed als dat je iemand mag aanraken. Wel wordt er geadviseerd om voor en na het aanraken je handen te wassen.

In veel gevallen is dit mogelijk. Het zorgteam heeft daarvoor de benodigde spullen bij zich, zoals een koeling en een baar waar de uitvaartkist op geplaatst kan worden. Tijdens de thuisopbaring houdt zowel u als nabestaanden, als wij vanuit de uitvaartbegeleiding, de opbaring goed in de gaten. Bij extreem warm weer kan er eventueel een airco geplaatst worden of kan er geadviseerd worden de uitvaartkist zoveel als mogelijk te bedekken met de deksel, om de koeling zo goed mogelijk zijn werk te laten doen.

De kosten van een thuisopbaring bedragen de huur van de goederen, denk aan de koeling en de baar. Daarnaast zal er regelmatig een controle plaatsvinden van de overledene. De kosten hiervan zijn € 75,00 per dag.

Helaas is dit niet het geval. Soms zien we toch na enkele dagen verandering in geur of kleur, ondanks dat het zorgteam er alles aan doet om de opbaring zo goed mogelijk te laten verlopen. Het kan zijn dat er omstandigheden zijn die het ontbindingsproces versnellen. Dit kan bijvoorbeeld door de oorzaak van het overlijden komen of door weersomstandigheden. Het is voor ons een gezamenlijk doel om dit per dag te boordelen en jou daarin te adviseren.

In principe kan en mag dat, echter rijst dan ook de vraag wat je nabestaanden en genodigden op de uitvaart hiervan vinden. Misschien is naakt opbaren, met daarbij gebruik van een laken of een lijkwade een mooie tussenoplossing.

Volgens de wet op de lijkbezorging is de maximale duur tussen overlijden en begraven/cremeren 6 werkdagen. Je bent dus vrij om in die 6 werkdagen een geschikte dag voor de uitvaart te kiezen (in overleg met de gewenste locatie voor de beschikbaarheid).

In geval van uitzonderingen, zoals naaste familie die uit het buitenland moet komen, is er soms mogelijkheid tot uitstel van deze termijn.

Thanatopraxie is een manier om de ontbinding van het lichaam tijdelijk stil te leggen. Door middel van een conserverend middel dat in de bloedbaan van de overledene wordt aangebracht zal het lichaam er natuurlijker uitzien. Ook is er geen koeling nodig tijdens de opbaring, waardoor het lichaam warm en zacht aanvoelt.

De wateropbaring kan worden toegepast na het overlijden van een baby.

Het baby’tje kan in een kom met koud water gelegd worden, waarmee het een natuurlijke, foetushouding aanneemt. Daarnaast wordt ook de huid lichter van kleur en neemt het vocht op, waardoor het baby’tje er goed uit blijft zien.

Je kunt daardoor als ouders je kindje bij je thuishouden tot aan de dag van de uitvaart en het geeft ook gelegenheid om je kindje aan te raken en foto’s te maken.

Leg je wensen in elk geval vast in een testament, via de notaris. Daarnaast is het belangrijk om een afspraak te maken met een anatomisch instituut. Zij kunnen je begeleiden in het proces en in de te nemen stappen.

Het kan gebeuren dat het instituut op het moment van jou overlijden geen behoefte heeft aan je lichaam, dan zal je uitvaart alsnog een crematie of begrafenis worden.

Indien een lichaam wordt geaccepteerd zal er snel na het overlijden (binnen 24 uur) een overbrenging plaatsvinden naar het betreffende instituut. Daar zal het dan gebalsemd worden, je nabestaanden krijgen het lichaam daarna niet meer terug.
Een afscheidsdienst kan dan alsnog plaatsvinden, waarbij je nabestaanden stil kunnen staan bij jou leven en herinneringen kunnen delen, echter zal dit dan zonder aanwezigheid van je lichaam zijn.

De kosten van het vervoer naar het instituut en ook de crematie die later plaatsvindt zullen worden betaald door het instituut.

Ten eerste moet er plaats zijn voor het lichaam, momenteel worden er circa 800 lichamen per jaar opgenomen in de instituten, terwijl de aanmeldingen vele malen hoger liggen. Daarnaast moet het lichaam ook ‘bruikbaar’ zijn, dat wil zeggen dat het niet ernstig beschadigd is geraakt na een ongeval bijvoorbeeld. Ook een lichaam dat is overleden na bepaalde ziektes kunnen niet altijd worden geaccepteerd.

Wanneer je dus ingeschreven staat voor lichaamsdonatie, wil dit nog niet altijd zeggen dat dit ook hetgeen is dat gaat gebeuren na je overlijden.

Bij resomeren wordt het lichaam circa 3 tot 4 uur opgelost in een vloeistof. Daarna blijft er enkel een witte poederachtige stof over, wat vergelijkbaar is met as na een crematie. Resomeren is op dit moment alleen mogelijk in een aantal staten van Amerika, in Nederland zal er eerst een aanpassing nodig zijn in de Wet op de Lijkbezorging, voordat dit hier ook mogelijk is.

Ook cryomeren is nog in ontwikkeling en is op dit moment nog nergens ter wereld toegestaan. Cryomeren is een proces waarbij het lichaam eerst 10 dagen intensief gekoeld wordt, waarna het in een bad gaat van vloeibare stikstof.

Hierdoor wordt het lichaam broos, dit broze lichaam ondergaat vervolgens trillingen waardoor het uiteen valt. Van een volwassen lichaam blijft dan circa 25 tot 30 kilogram gezuiverd poeder over.

Deze poeder kan vervolgens in een duurzame uitvaartkist begraven worden, waarna het binnen 6 tot 12 maanden omgezet wordt in compost voor de aarde.

Dit kan en mag natuurlijk! Een veel gehoorde opmerking is: ‘Doe mij maar in de biobak’. En ook al is dat wettelijk gezien niet mogelijk, dan nog kun je er wel voor kiezen om in alle stilte te gaan. Bij een crematie wordt dit dan ook een ‘stille crematie’ genoemd. Als dit jou keuze is, maak dit dan kenbaar aan je nabestaanden. Want ook al wil jij in alle stilte gaan, het kan zijn dat zij op een andere manier afscheid van je willen nemen.