Alles over de afscheidsdienst
De dood is onvermijdelijk, maar praten erover is vaak taboe. Toch zitten velen van ons met vragen die onbeantwoord blijven, simpelweg omdat we niet weten aan wie we ze moeten stellen, of omdat we ons schamen voor onze nieuwsgierigheid.
In deze blogreeks genaamd “Doodgewone Vragen,” maken we het onbespreekbare bespreekbaar. We duiken in verschillende thema’s die te maken hebben met de dood, uitvaart, rouwverwerking en nog veel meer. Van de meest praktische zaken tot de emotioneel beladen onderwerpen, hier wordt geen onderwerp geschuwd.
Deze keer gaan we dieper in op de afscheidsdienst. Wat draag je naar een uitvaart, hoeveel muziek mag je afspelen, heb je voorrang met een rouwstoet? Zomaar wat vragen waar we je graag antwoord op geven. Omdat elk detail telt als je afscheid neemt van een dierbare.
Alles over de afscheidsdienst
Een uitvaart is de ceremonie die plaatsvindt na het overlijden van een persoon, bedoeld om afscheid te nemen en de overledene te herdenken. Dit kan een begrafenis of crematie zijn, afhankelijk van de wensen van de overledene of nabestaanden. De uitvaart kan religieus, traditioneel of informeel zijn en bevat vaak toespraken, muziek en rituelen. Het is kortom een manier om de overledene te herdenken en nabestaanden de gelegenheid te geven om te rouwen.
De duur van een uitvaart kan sterk variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals religieuze rituelen, persoonlijke wensen en het programma van de dag. Gemiddeld duurt een uitvaartceremonie in Nederland ongeveer 45 tot 60 minuten. Dit is exclusief eventuele tijd voor een condoleance of een samenzijn na afloop. Het is altijd goed om dit vooraf met de uitvaartverzorger te bespreken, zodat je zeker weet dat er voldoende tijd is voor alle onderdelen die voor jou belangrijk zijn.
Het aantal liedjes dat je mag afspelen tijdens een uitvaart hangt af van de locatie en het type dienst. Traditionele kerkdiensten hebben vaak striktere regels en tijdsbeperkingen. Bij crematoria of andere uitvaartcentra is er meer flexibiliteit. Gemiddeld worden er 3 tot 5 nummers gespeeld, maar het is altijd goed om dit vooraf te bespreken met de uitvaartbegeleider.
Meestal is de muzikale indeling van een afscheidsplechtigheid als volgt:
- Een nummer speelt terwijl gasten binnenkomen
- Twee nummers worden gedurende de dienst afgespeeld
- Een laatste nummer klinkt aan het einde van de plechtigheid
Als je het te moeilijk vindt om zelf te spreken tijdens een uitvaart, zijn er verschillende manieren om dit op te lossen. Je kunt iemand anders vragen om namens jou te spreken. Dit kan ook de uitvaartbegeleider zijn. Je kunt een brief of gedicht voorlezen, of een video- of geluidsopname maken die tijdens de ceremonie wordt afgespeeld.
Het is ook helemaal oké om niet te spreken en de aandacht te richten op andere elementen van de dienst, zoals muziek of beeldmateriaal. Het belangrijkste is dat je een manier kiest die voor jou comfortabel en betekenisvol is.
De kledingkeuze voor een uitvaart is vaak afhankelijk van de wensen van de overledene of de familie en de culturele of religieuze context. Over het algemeen wordt sobere, nette kleding in gedekte kleuren zoals zwart, grijs of donkerblauw als passend beschouwd.
Toch verschuift de norm steeds meer en kan het ook prettig zijn om in iets minder formele of zelfs kleurrijke kleding te komen, als dat beter past bij de persoon die herdacht wordt.
Er is geen vastgestelde ‘geschikte’ leeftijd waarop kinderen mee kunnen naar een uitvaart; dit hangt sterk af van het kind en de wensen van de familie. Sommige ouders kiezen ervoor hun kinderen al op jonge leeftijd mee te nemen om ze te betrekken bij het afscheid en ze te leren omgaan met de dood. Andere ouders wachten tot hun kinderen ouder en beter in staat zijn de situatie te begrijpen. Het is belangrijk om vooraf met het kind te praten over wat er gaat gebeuren en wat ze kunnen verwachten.
Vaak is het geheimzinnige rondom de dood voor kinderen spannender dan de werkelijkheid zelf.
Kinderen kunnen op verschillende manieren betrokken worden bij een uitvaart. Ze kunnen bijvoorbeeld een persoonlijke tekening of brief maken voor de overledene, of een specifieke bloem uitkiezen voor bij de kist. Oudere kinderen kunnen een kaars aansteken of zelfs muziek spelen tijdens de afscheidsdienst. Het belangrijkste is om ze te betrekken in een manier die voor hen comfortabel is.
Een livestream kan handig zijn wanneer familieleden of vrienden van de overledene niet fysiek aanwezig kunnen zijn bij de uitvaart. Dit kan komen door afstand, gezondheidsproblemen of andere persoonlijke omstandigheden. Een livestream maakt het mogelijk voor deze mensen om toch deel te nemen aan het afscheid, zij het op een andere manier. Met een livestream kijk je dus mee met de plechtigheid op het moment dat deze plaatsvindt.
Het opnemen van de plechtigheid op een USB-stick kan een waardevolle manier zijn om een blijvende herinnering aan de uitvaart te hebben. Het stelt zowel aanwezige als afwezige dierbaren in staat de dienst terug te kijken op een eigen gekozen moment en biedt een manier om het afscheid op een later moment opnieuw te beleven. Dit kan troost bieden in het rouwproces. Overweeg wel vooraf toestemming te vragen aan sprekers en andere betrokkenen en bedenk hoe je met de privacygevoelige inhoud omgaat.
De laatste rit
Een rouwauto wordt voornamelijk ingezet om alleen de kist te vervoeren van de opbaarruimte naar de begraafplaats of het crematorium. Een rouwbus wordt meestal gebruikt als de nabestaanden samen met de overledene naar de begraafplaats of het crematorium willen reizen. Het biedt ruimte voor meerdere mensen en de kist.
Een rouwbus heeft daarnaast ook een duurzamer karakter, je rijdt immers gezamenlijk naar de uitvaartlocatie, in plaats van iedereen apart.
In Nederland heeft een rouwstoet onder bepaalde voorwaarden voorrang op kruisingen. Dit geldt als alle voertuigen in de stoet zijn voorzien van een speciale vlag of ander kenmerkende teken. De voorrang geldt vanaf het moment dat het eerste voertuig (de rouwauto) van de stoet is gepasseerd, tot het laatste voertuig voorbij is. Het is wel belangrijk dat de rouwstoet als een eenheid blijft rijden om deze voorrangsregels te laten gelden.
Ja, in Nederland worden speciale vlaggen of tekens gebruikt om een rouwauto te markeren. Als je deze vlaggen met zwart en wit ziet, kun je ervan uitgaan dat er een overledene in het voertuig ligt:
Als de rouwauto geen overledene vervoerd, zijn de vlaggen op de auto volledig zwart.
Het inzetten van volgauto’s gebeurt de laatste jaren steeds minder vaak. De reden hiervoor is dat nabestaande graag met eigen vervoer gaan, om daarmee meer vrijheid te behouden over het komen en gaan. Daarnaast kunnen ook de extra kosten voor de inzet van volgauto’s een overweging zijn om er niet voor te kiezen.
Ja, in Nederland is het toegestaan om zelf de uitvaartkist te vervoeren. Dit kan een persoonlijke manier zijn om afscheid te nemen. De doorsnee uitvaartkist heeft een lengte van 2.10 meter, wat betekent dat je mogelijk de achterbank moet neerklappen of zelfs de bijrijdersstoel moet verwijderen voor voldoende ruimte. In een busje of camper is er meestal genoeg plek om een kist te plaatsen zonder aanpassingen. Het is verstandig om vooraf met de uitvaartverzorger de praktische details door te nemen om zeker te zijn dat de kist veilig vervoerd wordt.
